1. Introductie
Deze kraakhandleiding werd samengesteld om mensen die zich in een problematische woonsituatie bevinden of de leegstand willen bestrijden wegwijs te maken in de praktijk van het kraken. Kraken is waarschijnlijk iets dat zo oud is als de mensheid; altijd hebben mensen die het niet breed hadden zich ongebruikte dingen van anderen toegeëigend, vaak waren dat ongebruikte gronden, bossen of leegstaande woningen en fabriekspanden (bv. de ‘Diggers’ in Engeland of de beweging van landloze boeren in Zuid-Amerika). Op deze manier voorzagen en voorzien mensen zichzelf in hun basisvoorzieningen (voedsel, verwarming, een dak boven hun hoofd) zonder daarbij afhankelijk te zijn van aalmoezen – ze worden zelfredzaam. Wanneer je gaat kraken, ben je dus geen zonderlinge outcast; je plaatst jezelf in een eeuwenoude traditie van verzet en streven naar autonomie.
Toch is de ene kraker de andere niet. Er zijn mensen die vanuit dringende woningnood overgaan tot kraken. Ze staan bijvoorbeeld reeds jarenlang op een wachtlijst voor een sociale woning en kunnen hun huishuur niet langer ophoesten. Of ze hebben geen recht op sociale huisvesting omdat hun asielaanvraag nog loopt of ze niet over papieren beschikken. Deze mensen zoeken vanuit hun situatie, al dan niet tijdelijk, een dak boven hun hoofd. Vaak zullen deze mensen stil willen kraken. Ze hangen geen spandoeken uit, sturen geen persberichten en doen geen volkskeukens, maar willen zo weinig mogelijk hetze. Ze zijn gewoon de nieuwe bewoners van het huis en daarmee uit. Deze mensen vormen een volwaardig en onmisbaar onderdeel van de ‘kraakbeweging’ en de strijd tegen de leegstand.
Daarnaast zijn er mensen die ervoor kiezen open te kraken. Zij zullen de buurtbewoners op de hoogte brengen van de kraak en uitleggen waarom die plaatsvond. Dat betekent echter niet noodzakelijk dat ze ook een ‘opendeurpolitiek’ voeren. Vaak gaat het om een woonkraak, die politiek gemotiveerd wordt.
Dan zijn er nog de sociale of politieke panden die activiteiten zoals volkskeukens, weggeefwinkels, concerten, tentoonstellingen, vergaderingen, circus, theatervoorstellingen, workshops en/of informatieavonden organiseren en die vaak uitdrukkelijk de leegstand aankaarten. Meestal gaat het om jongeren die kraken vanuit hun anarchistische principes, mensen die er met andere woorden bewust voor kiezen om op een andere, collectieve manier te leven en te werken. Kraken draait dan om veel meer dan alleen maar om een dak boven je hoofd hebben. Kraken is dan een manier om je principes zoveel mogelijk in praktijk te brengen, principes zoals: autonomie, zelfbeheer, vrijheid, gelijkheid, solidariteit, antikapitalisme, recyclage, DIY, milieuactivisme, dierenrechten, collectivisme (wonen en werken in groep), ruimte voor creativiteit, kunst en individuele ontplooiing, politieke actie, antiseksisme, antiracisme, antifascisme, … en nog veel meer. In die zin is kraken gewoon een logisch voortvloeisel uit een anarchistische wereldvisie. Je gaat er dan vanuit dat iedereen die op deze wereld geboren wordt, het recht heeft om ergens te wonen. Jammer genoeg leven we in een wereld waarin er veel ongelijkheid heerst, waarin sommigen heel rijk geboren worden, hun hele leven kunnen rentenieren en over meerdere woningen beschikken, terwijl anderen hun hele leven lang hard moeten ploeteren om hun torenhoge huur of peperdure lening te betalen. Kraken is dan een middel om op een directe manier (geïnspireerd door het idee van directe axie) iets aan die situatie te veranderen. En ten slotte worden sommige mensen nu eenmaal gedeprimeerd door het idee dat ze met hun leven niets meer kunnen doen dan gedwongen de geijkte paden te bewandelen (birth-school-work-death). Voor andere dingen, zoals sociale, politieke en/of kunstzinnige engagementen, heb je nu eenmaal tijd en ruimte nodig. Kraken is dan een middel om deze tijd en ruimte voor jezelf, je medebewoners en je omgeving te creëren.
En dan zijn er helaas nog mensen die een pand soms niet eens echt bewonen, maar het gewoon gebruiken voor minder aardige dingen, zoals druggebruik, dealen en het geven van commerciële fuiven (goa, techno, acid, … raves met het doel geld te verdienen). Dergelijke praktijken vormen al jaren een doorn in het oog van de kraakbeweging omdat ze kraken een slechte naam geven (drugs, geluidsoverlast, problemen met de buurt, …), wat een negatieve weerslag kan veroorzaken voor alle kraakpanden. Vanzelfsprekend willen we deze zaken als Kraaksteunpunt alles behalve verdedigen.
En ten slotte hebben we nog de axiekraken. Bij een axiekraak is het doel niet de bewoning op zich, maar wordt kraken gebruikt als axiemiddel, bijvoorbeeld om te protesteren tegen de sloop van een gebouw of een woonwijk. Ook bosbezettingen (zoals de bezetting van het Lappersfortbos in Brugge of de bezetting van de Groene Vallei in Gent, eind de jaren ’90) kunnen beschouwd worden als een axiekraak.
Hoewel mensen om verschillende redenen gaan kraken, is er toch iets dat al die bezetters verbindt: hun handelen weerspiegelt de opvatting dat het eigendomsrecht ondergeschikt is aan het gebruiksrecht/het recht op wonen. Je hebt recht op iets omdat je het gebruikt en nodig hebt, niet omdat je er de eigendomspapieren van hebt.
Hieronder volgen een aantal adviezen die het kraken op termijn ten goede zullen komen:
- Wees voorzichtig wanneer je iets kraakt waar men op korte termijn plannen mee heeft (bouwvergunning, sloopvergunning, verkoop, verhuur). Vermijd het om panden te kraken die te koop of te huur staan. Zoek liever een pand waar er geen of heel vage plannen voor zijn of een pand dat voor de sloop bestemd is.
- Heb respect voor de woning die je kraakt! Leef je pand niet op en maak er geen storthoop van. Knap de boel op en bewoon je pand ‘als een goede huisvader/moeder’.
- Heb respect voor de buurt waarin je woont. Zorg niet voor overlast.
- Vraag NOOIT geld of enige andere vergoeding voor het gebruik van een ongebruikt pand! Jij kunt deze ruimte immers ook kosteloos gebruiken. Een uitzondering hierop vormen natuurlijk benefietactiviteiten die dienen om geld in te zamelen voor andere collectieve activiteiten of het voeren van een strijd voor een betere wereld.
Voor verdere informatie of een consultatie kan je bij ons via e-mail.
We vragen met aandrang dat alle relevante informatie (i.v.m. gegevens over huizen, processen, ontruimingen…) door alle actievelingen wordt verzameld en afgeleverd bij de Anarchistische Infotheek te Gent. Mensen van het Infopunt Kraken zullen het daar dan ophalen en overzichtelijk archiveren voor de toekomst. Op die manier kunnen we een goede opvolging garanderen. Ook eventuele aanvullingen of opmerkingen over deze kraakhandleiding zijn natuurlijk altijd welkom.
Nog een belangrijke opmerking vooraf: kraken is niet overal even gemakkelijk of zelfs maar mogelijk. In steden of streken waar reeds eerder gekraakt werd, kan je op basis van die ervaringen vermoeden wat je te wachten staat. Als je in een stad of streek kraakt waar die ervaringen erg negatief waren (onmiddellijke en herhaalde ontruimingen) of waar nog helemaal niet gekraakt werd, vraagt de bezetting meer voorbereiding en kan het enorm belangrijk zijn dat anderen je komen ondersteunen. Probeer de situatie op voorhand zo goed mogelijk in te schatten en laat je niet verrassen door repressie.
En ten slotte: wees zelf een beetje verstandig en creatief! Er zijn heel veel verschillende methoden om iets te kraken, in de ene situatie kan het verstandig zijn om dit te doen, terwijl een andere situatie juist weer een heel andere aanpak vergt. Het is kortom niet gemakkelijk om ‘algemene regels’ of een ‘gouden kant-en-klare aanpak’ op te stellen rond kraken. Deze handleiding is gebaseerd op de jarenlange praktijkervaring van verschillende mensen uit het Gentse, maar we willen niet pretenderen dat we zelf altijd alles (beter) weten. Over sommige aanpakken bestaat discussie (of die nu wel verstandig zijn of niet), andere praktijken zijn door de jaren heen veranderd. Nieuwe panden, andere situatie, andere mensen, nieuwe kijk op de situatie, … zo gaat dat. Maar één ding is zeker: door je op voorhand goed te informeren en niet zomaar ondoordacht te werk te gaan, kun je een hele hoop miserie en onverwachte problemen vermijden.
Rest ons nog jullie veel succes te wensen!
Strijdbare groetjes en kraakt ze!
Steunpunt Kraken
Gent, juni 2007.
Nuttige adressen in Gent:
Kadaster: Sint-Lievenslaan 27, 9000 Gent
Dienst Stedebouw: Administratief centrum, Woodrow Wilsonplein, 9000 Gent
Griffie Rechtbank van Koophandel: Opgeëistenlaan 401E, 9000 Gent
Rechtbank van Eerste Aanleg – Secretariaat van de Voorzitter: Opgeëistenlaan 401A, 9000 Gent
Balie Gent/Orde van Advocaten: Opgeëistenlaan 401P, 9000 Gent
Infotheek: Steek informatie over jouw en andere panden binnen bij de Infotheek, Sparrestraat 1A op woensdag-, vrijdag- en zaterdagnamiddag. Hier kun je ook een kraakarchief raadplegen met informatie over oude rechtszaken en ontruimingen.